7 Bí quyết tăng sức đề kháng cho bé dưới 1 tuổi hiệu quả nhất

04/06/2025 10:01

Trong những năm tháng đầu đời, cơ thể non nớt của trẻ sơ sinh và trẻ dưới 1 tuổi rất dễ bị tấn công bởi các loại virus, vi khuẩn và tác nhân gây bệnh từ môi trường. Đây cũng là giai đoạn hệ miễn dịch của bé còn yếu, đang dần hoàn thiện, nên tình trạng bé bị ho, sốt, tiêu chảy, quấy khóc là điều khiến không ít phụ huynh lo lắng.
Vậy làm thế nào để tăng sức đề kháng cho bé một cách an toàn, tự nhiên và hiệu quả lâu dài? Bài viết dưới đây Vallac sẽ bật mí cho cha mẹ những giải pháp tăng đề kháng toàn diện, bền vững và khoa học nhất dành cho trẻ dưới 1 tuổi – giải pháp mà bất kỳ gia đình hiện đại nào cũng nên áp dụng.

Sữa mẹ – nền tảng miễn dịch vàng cho bé dưới 1 tuổi

Không gì có thể thay thế vai trò của sữa mẹ trong việc tăng cường sức đề kháng cho bé. Từ những giọt sữa đầu tiên – còn gọi là sữa non – bé đã nhận được vô số kháng thể quan trọng, đặc biệt là IgA, giúp bảo vệ niêm mạc hô hấp và đường ruột khỏi sự tấn công của vi khuẩn, virus.
Sữa mẹ còn chứa lactoferrin, lysozyme và các yếu tố miễn dịch có khả năng tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh, tăng lợi khuẩn đường ruột và thúc đẩy phát triển hệ tiêu hóa khỏe mạnh. Đây chính là lý do vì sao trẻ bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu có tỷ lệ mắc bệnh thấp hơn rõ rệt so với trẻ không được bú mẹ.
Mẹ nên duy trì việc cho con bú đến ít nhất 12 tháng tuổi, đồng thời ăn uống đầy đủ dưỡng chất, đa dạng thực phẩm, tăng cường nhóm chất béo tốt và thực phẩm lợi sữa như cá hồi, yến mạch, mè đen, rau xanh và trái cây.

Dinh dưỡng cân bằng – vũ khí thầm lặng giúp miễn dịch vững vàng

Bắt đầu từ 6 tháng tuổi, bé sẽ bước vào giai đoạn ăn dặm – thời điểm cực kỳ quan trọng để cung cấp thêm dưỡng chất cho sự phát triển toàn diện, đặc biệt là hệ miễn dịch.
Cha mẹ cần đảm bảo bữa ăn dặm của bé đầy đủ bốn nhóm chất: tinh bột, chất béo, protein, vitamin và khoáng chất. Đặc biệt, hãy tăng cường các loại thực phẩm chứa nhiều vitamin A, C, E, kẽm và sắt – những vi chất quan trọng giúp tăng cường hàng rào bảo vệ cơ thể.
Một số thực phẩm gợi ý phù hợp với bé dưới 1 tuổi bao gồm: bí đỏ, cà rốt, rau ngót, cải bó xôi, cá hồi, gan gà, trứng, chuối, bơ và sữa chua nguyên chất.
Xu hướng mới trong xây dựng thực đơn cho bé hiện nay là kết hợp đa dạng nguyên liệu trong các món cháo dặm để tăng giá trị dinh dưỡng và vị giác. Chẳng hạn như cháo yến mạch nấu cùng bí đỏ và thịt gà, cháo đậu xanh kết hợp với rau củ nghiền nhuyễn, hoặc sinh tố bơ chuối trộn sữa mẹ, tất cả đều giúp tăng đề kháng tự nhiên và lành tính.

Giấc ngủ chất lượng – yếu tố không thể bỏ qua trong việc tăng đề kháng

Giấc ngủ đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong sự phát triển thể chất và tinh thần của trẻ nhỏ. Khi ngủ sâu, cơ thể bé sản sinh ra các cytokine – chất giúp chống lại viêm nhiễm và tăng cường hoạt động của hệ miễn dịch.
Trẻ dưới 1 tuổi cần ngủ từ 12 đến 16 tiếng mỗi ngày, bao gồm cả giấc ngủ đêm và các giấc ngủ ngắn vào ban ngày. Thiếu ngủ khiến cơ thể bé mệt mỏi, dễ cáu gắt, tiêu hóa kém và giảm khả năng chống lại vi khuẩn gây bệnh.
Để bé có giấc ngủ ngon và sâu, cha mẹ nên thiết lập lịch sinh hoạt cố định, giữ phòng ngủ yên tĩnh, thoáng mát, nhiệt độ ổn định từ 26 đến 28 độ C. Hạn chế ánh sáng mạnh và các âm thanh lớn có thể gây giật mình, giúp bé thư giãn và dễ đi vào giấc ngủ.
Hiện nay, nhiều phụ huynh áp dụng phương pháp sử dụng âm thanh trắng (white noise) – âm thanh mô phỏng tiếng mưa rơi, tiếng máy sấy, tiếng sóng biển – để giúp bé dễ ngủ hơn. Đây là xu hướng chăm sóc giấc ngủ đang được nhiều nước phát triển áp dụng.

Tắm nắng và vận động nhẹ nhàng – hỗ trợ miễn dịch một cách tự nhiên

Vitamin D là vi chất thiết yếu giúp hấp thụ canxi và điều hòa hệ miễn dịch. Trẻ thiếu vitamin D không chỉ có nguy cơ còi xương mà còn dễ bị nhiễm trùng, chậm lớn, biếng ăn.
Tắm nắng từ sớm chính là cách đơn giản và tự nhiên nhất giúp cơ thể bé tổng hợp vitamin D. Cha mẹ nên cho bé phơi nắng vào sáng sớm, từ khoảng 6h30 đến 8h sáng, mỗi lần từ 10 đến 15 phút, chỉ cần để lộ phần da tay, chân, không nhất thiết phải cởi hết quần áo.
Ngoài ra, nên khuyến khích bé vận động nhẹ như đạp chân, trườn, lật người hoặc tập ngồi để tăng lưu thông máu và trao đổi chất, góp phần tăng cường hệ miễn dịch một cách tự nhiên.
Tại các nước Bắc Âu, xu hướng cho bé tiếp xúc sớm với môi trường tự nhiên như chơi với cỏ cây, đất sạch cũng đang được khuyến khích, nhằm kích thích hệ miễn dịch học cách "ghi nhớ" vi sinh vật có lợi.

Bổ sung vi chất và men vi sinh đúng cách – hỗ trợ miễn dịch hiệu quả

Bên cạnh chế độ ăn uống, trong một số trường hợp, bác sĩ có thể khuyến nghị bổ sung các vi chất cần thiết để hỗ trợ tăng sức đề kháng cho bé.
Vitamin D3 là loại phổ biến nhất, thường được bổ sung dạng nhỏ giọt hoặc siro. Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ được khuyến nghị bổ sung từ 400 đến 600 IU mỗi ngày, tùy theo chỉ dẫn của chuyên gia y tế.
Kẽm cũng là khoáng chất quan trọng, giúp hỗ trợ miễn dịch, kích thích vị giác, cải thiện tình trạng biếng ăn và rút ngắn thời gian bị cảm cúm. Một số sản phẩm bổ sung kẽm có thể dùng dạng siro hoặc sữa bột tăng đề kháng.
Men vi sinh – hay còn gọi là probiotic – giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột, tăng cường hấp thu dưỡng chất, phòng ngừa tiêu chảy, táo bón và giúp bé ít ốm vặt hơn. Trẻ dưới 1 tuổi nên dùng các sản phẩm men vi sinh đa chủng, có nguồn gốc rõ ràng, thành phần phù hợp với độ tuổi.
Lưu ý quan trọng là tất cả các sản phẩm bổ sung cần được dùng theo hướng dẫn của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng, tránh lạm dụng hoặc sử dụng sai liều lượng.

Giữ gìn vệ sinh – bảo vệ bé khỏi các tác nhân gây bệnh từ môi trường

Vệ sinh là yếu tố tưởng chừng đơn giản nhưng lại ảnh hưởng trực tiếp đến sức đề kháng của trẻ. Trẻ dưới 1 tuổi thường xuyên đưa tay lên miệng, dễ bị nhiễm khuẩn từ tay, đồ chơi hoặc người chăm sóc.
Cha mẹ nên rửa tay sạch trước khi bế hoặc cho bé ăn, tiệt trùng bình sữa, núm vú, đồ dùng ăn uống mỗi ngày. Giặt quần áo của bé riêng, phơi dưới ánh nắng hoặc sấy khô. Không để bé tiếp xúc gần với người đang bị cảm cúm, sốt hoặc mắc bệnh truyền nhiễm.
Ngoài ra, nên vệ sinh mũi họng bé hằng ngày bằng nước muối sinh lý dạng xịt để làm sạch bụi bẩn, dịch nhầy – đặc biệt trong giai đoạn thời tiết giao mùa hoặc bé đang mọc răng.

Tâm lý vui vẻ, cảm xúc tích cực – nền tảng vô hình của hệ miễn dịch khỏe mạnh

Không chỉ chế độ dinh dưỡng hay giấc ngủ, cảm xúc của trẻ cũng ảnh hưởng sâu sắc đến hệ miễn dịch. Trẻ được sống trong môi trường yêu thương, được ôm ấp, chơi đùa và giao tiếp tích cực sẽ sản sinh hormone hạnh phúc như oxytocin, endorphin – giúp giảm căng thẳng và tăng sức đề kháng.
Cha mẹ nên thường xuyên trò chuyện, chơi cùng, hát ru và thể hiện tình cảm với bé thông qua ánh mắt, giọng nói nhẹ nhàng. Việc hình thành thói quen tương tác lành mạnh ngay từ nhỏ sẽ tạo nền tảng cảm xúc ổn định, giảm nguy cơ stress – yếu tố làm suy yếu miễn dịch.

Tăng đề kháng tại nhà là giải pháp phòng ngừa, tuy nhiên khi bé có dấu hiệu bất thường như sốt kéo dài, ho nhiều, tiêu chảy nặng, biếng ăn nghiêm trọng, phát ban hoặc sụt cân, cha mẹ cần đưa bé đến bác sĩ để được kiểm tra chuyên sâu.
Việc khám dinh dưỡng định kỳ cũng rất cần thiết để sớm phát hiện các thiếu hụt vi chất và điều chỉnh kịp thời, tránh dẫn đến suy giảm miễn dịch lâu dài.
Sức đề kháng không đến từ một loại thuốc thần kỳ, mà được hình thành từ từng bữa ăn đủ chất, từng giấc ngủ ngon, từng khoảnh khắc yêu thương và từng thói quen nhỏ trong chăm sóc hằng ngày.

Khi cha mẹ hiểu đúng, làm đúng và đồng hành cùng con bằng cả trái tim và kiến thức, bé sẽ lớn lên khỏe mạnh, ít ốm đau, phát triển toàn diện cả về thể chất lẫn tinh thần.